Wat zijn nachtschades?

Je hebt vast wel eens gehoord dat sommige groenten of fruit meer kwaad dan goed  kunnen doen. Denk aan tomaten, aardappelen, paprika’s, aubergine. Dat komt doordat ze behoren tot de zogeheten nachtschadefamilie. De naam klinkt al wat mysterieus. En ja: er zit wat nuance in. Want voor de meeste mensen zijn deze groenten prima. Maar als je gevoelig bent, bijvoorbeeld bij auto-immuunklachten of darmproblemen, dan kan het de moeite waard zijn om beter te begrijpen wat er speelt.

In deze blog leggen we uit:

• wat nachtschades zijn
• waarom ze bij sommige mensen last geven
• welke klachten je kunt ervaren
• praktische tips om er slimmer mee om te gaan

Wat zijn nachtschades?

Planten uit de familie Solanaceae (de nachtschadefamilie) komen veel voor in onze voeding en landbouw: aardappelen, tomaten, paprika’s, aubergines, chilipepers behoren ertoe. Ook de tabaksplant hoort er officieel bij.

Biologisch gezien produceren deze planten zogenaamde glycoalkaloïden. Dit zijn natuurlijke chemische stoffen die de plant gebruikt om zich te verdedigen tegen insecten, schimmels of vraat. Voorbeelden zijn: solanine (in de aardappel) en tomatine (in onrijpe tomaten).

Kort gezegd: deze stoffen horen bij de plant-defensie. En dat betekent niet automatisch dat ze gevaarlijk zijn voor iedereen, maar wel dat je er rekening mee kunt houden.

Waarom worden nachtschades soms als “problematisch” beschouwd?

Er zijn een paar redenen waarom deze groenten bij sommige mensen klachten kunnen geven

• De glycoalkaloïden kunnen de darmwand irriteren of de doorlaatbaarheid beïnvloeden, vooral als je al een gevoelig of geïrriteerd darm­systeem hebt.
• Ze kunnen een lichte ontstekings­reactie oproepen of het immuunsysteem extra belasten voor mensen met auto-immuun­ziekten kan dat merkbaar zijn. (Onderzoek naar exacte effecten is nog in ontwikkeling.)
• Mensen reageren verschillend: wat voor de één geen enkel probleem is, kan voor de ander aanleiding zijn tot klachten. Daarom: één standaard aanpak werkt vaak niet.

Welke klachten horen erbij?

Als je gevoelig bent voor nachtschades, kun je één of meerdere van de volgende symptomen herkennen:

• Buik- en darmproblemen: zoals opgeblazen gevoel, diarree, buikpijn.
• Gewrichtspijn of stijfheid: vooral bij auto-immuun­gerelateerde klachten.
• Algemene ontstekings­reacties: vermoeidheid, huidklachten, enzovoort.
• Allergie-achtige reacties: huiduitstoot, jeuk, etc.

Belangrijk: dit betekent niet dat nachtschades altijd de boosdoener zijn! Het is vaak een kwestie van “gevoelig zijn + andere factoren”.

Hoe weet je of het voor jou speelt?

Hieronder wat signalen en aandachtspunten:

• Heb je structureel klachten na het eten van tomaat, aubergine, of aardappel (met name de groene delen)?
• Heb je een auto-immuun­ziekte of is de darmintegriteit al aangetast?
• Zie je dat de klacht vermindert als je deze groenten tijdelijk laat staan?

Als het antwoord op één of meer vragen ja is, dan kan het zinvol zijn om eens met een gezondheidsprofessional te gaan kijken wat voor jou goed zou zijn.

We hebben hier alvast wel wat praktische tips voor slimmer gebruik van nachtschades. Wat kun je doen?

Je hoeft deze groenten niet meteen te schrappen. Ze bevatten namelijk ook veel goede voedingsstoffen. Het gaat om balans en luisteren naar je lichaam.

Een paar praktische tips:

1. Eet aardappelen zonder de groene plekken en uitlopers. Daar zit de meeste solanine in.
2. Kies rijpe tomaten. In onrijpe zit meer tomatine.
3. Varieer met andere groenten. Denk aan pompoen, courgette, wortel of biet.
4. Kook of bak nachtschades goed gaar. Dat verlaagt de hoeveelheid glycoalkaloïden.
5. Merk je klachten, laat deze groenten dan een tijdje weg en kijk wat er verandert.
6. Bespreek je ervaring altijd met een gezondheidsprofessional. Die kan helpen om uit te zoeken of dit echt bij jou speelt.

Tot slot

Nachtschades zijn niet goed of slecht. Voor de meeste mensen zijn ze prima te eten. Maar bij een gevoelige darm of auto immuunziekte kan het zinvol zijn om er wat bewuster mee om te gaan. Voeding blijft maatwerk. Wat voor de een goed werkt, kan voor de ander juist te veel zijn. Ga op zoektocht samen met jouw gezondheidsprofessional.

Bronnen

• Friedman M. “Tomato glycoalkaloids: chemistry, analysis, safety, and plant physiology.” Journal of Agricultural and Food Chemistry, 2002.
• Milner SE, et al. “Bioactivities of glycoalkaloids and their aglycones from Solanum species.” Food and Chemical Toxicology, 2011.
• Mensinga TT, et al. “A review of glycoalkaloids in potatoes: toxicity, analysis, occurrence, and control.” Food Additives and Contaminants, 2005.
• PubChem, National Center for Biotechnology Information: Solanine (CID 11128)