Inhoudsopgave
Over gluten wordt heel veel gezegd en geschreven. Gluten zijn een hoofdallergeen, wat betekent dat voedselproducenten wettelijk verplicht zijn om dit op de verpakking te vermelden. Zo weet je of iets glutenvrij is of niet.
Gluten staan in relatie tot coeliakie. Coeliakie, vaak glutenintolerantie genoemd, komt veel voor bij mensen. In Nederland zou 1 op de 100 mensen hier last van hebben! Niet iedereen heeft echter dezelfde klachten. Mensen kunnen er heel ziek van worden, maar anderen kunnen er maar weinig last van hebben. Deze laatste groep weet vaak niet eens dat ze de ziekte hebben.
Naast glutenintolerantie kun je ook allergisch zijn voor gluten. Dit is iets heel anders! Om te begrijpen wat het verschil is, moet je eerst weten wat gluten zijn. In deze blog gaan we de 8 meest voorkomende vragen over gluten behandelen.
Gluten is een eiwit dat voorkomt in bepaalde graansoorten. Dit zijn:
Haver is in principe glutenvrij. Vaak is haver echter besmet met gluten van andere granen, meestal tarwe. Kun je dus niet tegen gluten, dan moet je echt kijken naar gecertificeerd glutenvrije haver.
Deze gluten bestaan uit meerdere stoffen, zoals gliadine en glutenine. Glutenine is de stof die meestal voor de problemen zorgt. Glutenine is de stof die er bijvoorbeeld voor zorgt dat deeg elastisch is.
Gluten zit dus in de eerder genoemde graansoorten. Maar ook in alle producten waarin deze graansoorten zijn verwerkt zitten de gluten.
Het gaat dan om de voor de hand liggende producten zoals brood, crackers, couscous, griesmeel, bulgur, pizza, pasta, paneermeel, koek, cake en taart.
Gluten zitten echter ook in minder bekende dingen, zoals soepen in de vorm van bindmiddel of vermicelli, maar ook sauzen, snoepjes, ijs en bier.
Wat je misschien niet zou verwachten is dat gluten ook zitten in klei, shampoo en andere cosmetica producten.
Je moet dus altijd heel goed de etiketten lezen om te zien of een product al dan niet gluten of sporen van gluten kan bevatten. Gelukkig hebben de meeste supermarkten tegenwoordig een vrij uitgebreid schap met glutenvrije producten, waardoor de zoektocht wat makkelijker wordt gemaakt.
Omdat gluten zoals eerder gezegd een hoofdallergeen zijn, moeten ze op een verpakking vermeld staan als allergeen.
Glutenallergie, glutenintolerantie en coeliakie zijn termen die vaak door elkaar worden gebruikt. Dit is echter niet terecht. Bij een glutenallergie is er sprake van een overgevoeligheidsreactie van het immuunsysteem op allergenen. Deze stoffen zijn in principe onschadelijk. Er ontstaat ook geen beschadiging aan de darmen. De klachten kunnen wel vergelijkbaar zijn met de echte coeliakie. Je kunt last hebben van maag- en darmklachten, maar bijvoorbeeld ook eczeem achtige klachten. In ernstige gevallen kunnen er klachten in mond/keelholte ontstaan, een algehele allergische reactie of zelfs wat we noemen een anafylactische shock.
Een allergie ontstaat pas als het afweersysteem gesensibiliseerd is op de lichaamsvreemde stof. Dus meestal pas na herhaalde blootstelling. Het lichaam zal bij een volgend contact reageren met een uitstoot van stoffen, zoals histamine, onder invloed van het allergische antilichaam, ook wel IgE genoemd. Minimale hoeveelheden van het allergeen kunnen deze reactie al opwekken.
In het geval van voedselallergie is het verstandig om altijd een antihistamine medicijn bij je te hebben, of voor ernstige gevallen adrenaline, zoals bijvoorbeeld in een EpiPen®.
Coeliakie is dus iets anders dan een glutenallergie. Het wordt ook vaak een glutenintolerantie genoemd. Dit is niet terecht. Bij een intolerantie is het immuunsysteem namelijk niet betrokken. Bij coeliakie is echter sprake van een auto-immuunziekte. Het lichaam reageert overgevoelig op gluten en het immuunsysteem keert zich tegen het lichaam zelf. Dit zorgt voor een ontstekingsreactie in de darmen wat weer leidt tot darmschade. Hierdoor kunnen diverse klachten ontstaan.
De meest voorkomende symptomen zijn:
Coeliakie wordt veroorzaakt door een combinatie van genetische en omgevingsfactoren. Erfelijke aanleg betekent niet altijd dat de ziekte ook zal ontwikkelen. Het doormaken van infecties zou wel de kans vergroten om ook echt coeliakie te ontwikkelen. Denk aan veel darminfecties, griep en luchtweginfecties op jonge leeftijd.
Coeliakie is niet te behandelen. Alleen met een volledig glutenvrij dieet. Mensen voelen zich met een strikt dieet vaak al snel beter. De klachten verdwijnen vaak al binnen enkele weken. Het kan wel maanden tot jaren duren voordat de darmwand weer helemaal hersteld is.
Glutenintolerantie geeft vergelijkbare symptomen als coeliakie, maar het immuunsysteem is hier niet bij betrokken. Het wordt ook wel ‘niet-coeliakie gluten gevoeligheid genoemd’. De klachten kunnen dus hetzelfde zijn, in de vorm van diarree, opgeblazen buik, buikpijn en misselijkheid, maar er is geen auto-immuunreactie of blijvende schade aan de darmen.
Samengevat kun je dus de volgende 3 vormen van glutenovergevoeligheid onderscheiden:
Aangezien een overgevoeligheid voor gluten in de vorm van een allergie, auto-immuunziekte of intolerantie vaak voorkomt, kiezen wij voor een zeer beperkte of geen gluten inname. Zeker omdat je dus niet altijd weet of je overgevoelig bent voor gluten. Maar dit kan dus wel (in eerste instantie ongemerkt) leiden tot ernstige, en na langdurige blootstelling soms zelfs permanente, schade in de darmen zoals een lekke darm.
Als de darm permanent beschadigd is, wordt gesproken van refractaire coeliakie (RCD). Vaak is een glutenvrij dieet dan niet meer voldoende om alle symptomen te laten verdwijnen. Er kan zelfs verhoogd risico ontstaan op darmkanker.
We zien vaak dat mensen met een glutenallergie of coeliakie ook last hebben van andere intoleranties, zoals lactose intolerantie. Op het moment dat je gediagnosticeerd bent met een glutenprobleem en je gaat glutenvrij eten, dan kan het verstandig zijn om ook geen lactose tot je te nemen. Dit kan dan helpen om sneller van je klachten af te komen en de darm zich te laten herstellen.
Als je last hebt van coeliakie kan het verstandig zijn om een intolerantietest te laten doen. Mogelijk zijn er namelijk ook andere voedingsmiddelen die je beter kunt vermijden.
In principe kunnen mensen met een glutenovergevoeligheid wel pseudogranen eten, zoals:
Ook producten als maïs, rijst en peulvruchten kunnen vaak gewoon worden gegeten. Deze producten bevatten echter wel weer fytinezuur, saponinen en lectine die kunnen zorgen voor een lekke darm. En dit willen we natuurlijk juist niet.
Deze voedingsstoffen moeten naar ons idee dus ook met mate worden gegeten.
Gelukkig zijn er heel veel andere producten die je wel kunt eten als goede koolhydraatbron, zoals zoete aardappel, knolselderij, pastinaak, bloemkool en vele andere groenten.
Als je denkt aan glutenvrij eten dan denk je misschien dat het gedaan is met alle koek, cake en taart. Niets is gelukkig minder waar. Er zijn heel veel glutenvrije meelsoorten waar je heel goed mee kunt bakken. Denk aan amandelmeel, kokosmeel, tapiocameel, cassavemeel, havermeel, etc.
Je moet er alleen wel rekening mee houden dat je normale bloem of meel niet 1 op 1 kunt vervangen door een glutenvrije variant. Zoals gezegd hebben gluten namelijk een functie in deeg en zorgt het onder andere voor de elasticiteit. Om een goed glutenvrij deeg te maken heb je daarom vaak een combinatie van verschillende meelsoorten nodig, bijvoorbeeld een combinatie van amandelmeel met tapiocameel of arrowroot en kokosmeel.
In de supermarkt is vaak wel glutenvrij zelfrijzend bakmeel te vinden op basis van amandelmeel, wat al zo is aangevuld dat je er makkelijk mee aan de slag kunt. Maar het is zeker ook leuk om zelf verschillende meelsoortcombinaties uit te proberen en het resultaat te proeven! Maak bijvoorbeeld zelf eens glutenvrij brood of glutenvrije pasta.
Natuurlijk gaat het bij glutenvrij eten niet alleen om brood of pasta, maar eigenlijk om het hele spectrum. Daarom vind je bij ons vrijwel alleen maar glutenvrije recepten. Wij voelen ons daar nou eenmaal heel goed bij.
Nieuwsgierig geworden en wil je zien of dit ook iets voor jou is?
Probeer Menuut dan nu 14 dagen gratis.
